ESG-risico's: definitie en strategieën voor risicobeheer

Organisaties moeten tegenwoordig proberen te voorkomen dat ze niet voldoen aan de verwachtingen van beleggers, klanten en de samenleving. In het hedendaagse zakelijke landschap staan ESG-risico's (Environmental, Social en Governance) en -prestaties steeds meer in het middelpunt van de belangstelling van organisaties. Inzicht in en het beheer van deze risico's is cruciaal voor duurzame organisatiescontinuïteit en succes op de lange termijn.

Wat zijn ESG-risico's: definitie en voorbeelden

Sinds de term ESG voor het eerst werd gebruikt in een VN-rapport in 2005, zijn de drie principes ervan belangrijk geworden voor het succes van een organisatie op de lange termijn. Wat is de betekenis van ESG-risico? ESG zelf verwijst naar een reeks maatstaven die wordt gebruikt om de milieu- en sociale impact van een organisatie te beoordelen en hoe deze wordt bestuurd. Hoewel het niet het enige beschikbare instrument is, valt er iets te zeggen voor het invoeren van managementsystemen om risico's te beheren en prestaties te verbeteren op het gebied van de ESG. In combinatie met certificering tegen normen als ISO 9001 (kwaliteit), ISO 14001 (milieu) of ISO 45001 (gezondheid en veiligheid op het werk) kunnen organisaties hun prestaties op de verschillende ESG-gebieden aantonen en communiceren.

ESG-risico's hebben mogelijk negatieve gevolgen voor de financiële prestaties, organisatiescontinuïteit en reputatie van een organisatie die kunnen voortvloeien uit haar milieu-, sociale of bestuurspraktijken. Deze risico's kunnen sterk variëren, afhankelijk van de organisatiesector en de specifieke organisatiesactiviteiten. Een analyse van de resultaten kan de besluitvorming van zowel organisaties als stakeholders en investeerders informeren. Hieronder volgen enkele voorbeelden van ESG-risico's.

Milieurisico's

Milieurisico's verwijzen naar de kans op milieuschade die de activiteiten en financiële prestaties van een organisatie kunnen beïnvloeden. Voorbeelden zijn de gevolgen van klimaatverandering, uitputting van hulpbronnen, afval, vervuiling en ontbossing.

Op financieel gebied hebben banken en financiële instellingen eigen ESG-prestaties om rekening mee te houden. Daarom willen ze niet gezien worden als investeerders in organisaties die een schadelijke impact hebben op het milieu. Dit kan de organisatie beperken om uit te breiden en kan ertoe leiden dat er voorwaarden aan leningen worden verbonden om de milieu-impact te minimaliseren. Door de toenemende regelgeving kunnen organisaties gedwongen worden om dure herstelmaatregelen uit te voeren om hun milieu-impact te verkleinen.

Naast financiële beperkingen kan een organisatie ook te maken krijgen met een boycot van producten of diensten. Veel organisaties die hun milieuimpact niet op orde hebben, maar zichzelf toch als verantwoord proberen te presenteren, worden beschuldigd van ‘greenwashing’. Dit kan leiden tot reputatieschade en/of financiële sancties, vanwege het gebruik van onjuiste en misleidende reclame.

Sociale risico's

Sociale risico's hebben te maken met de rechten en het welzijn van werknemers, gemeenschappen en consumenten. Ze omvatten zaken als schending van het arbeidsrecht, gezondheids- en veiligheidsrisico's en gevolgen voor lokale maatschappij.

De meeste ontwikkelde landen hebben nu wetgeving rond gelijkheid op basis van geslacht, ras of religie. Het niet naleven van deze regels kan leiden tot boetes en straffen. Dit maatschappelijk risico is cruciaal voor organisaties om te beheren. Voor organisaties die actief zijn in de voedings-, gezondheids- en soortgelijke sectoren kunnen slechte prestaties een risico betekenen voor zowel de financiën door boetes en schadevergoedingen, als voor de reputatie. Een gebied dat de laatste tijd steeds belangrijker wordt, is dat van Diversiteit, Gelijkheid en Inclusie (DEI ) op de werkplek. Veel organisaties kiezen ervoor om ESG-aspecten te negeren en vertrouwen in plaats daarvan op wet- en regelgeving rondom gelijkheid. Veel studies wijzen op de positieve voordelen van een DEI-beleid en er is ook een ISO-managementsysteemnorm (ISO 30415) die organisaties kunnen toepassen als leidraad voor een gestructureerde aanpak om DEI-principes te integreren in hun manier van werken.

Bestuursrisico's

Bestuursrisico's hebben betrekking op de interne systemen, controles en procedures die het gedrag en de besluitvorming van de organisatie bepalen. Voorbeelden zijn kwaliteit, bestrijding van omkoping en corruptie, informatiebeveiliging, privacybeheer en diversiteit en structuur van de raad van bestuur.

Kwaliteitsmanagementsystemen gebaseerd op ISO 9001 waren een van de eerste ISO-normen, maar er zijn er nog meer bijgekomen om bepaalde aspecten te behandelen. Zo zijn bijvoorbeeld ISO 37001 en ISO 22301 ontwikkeld, die betrekking hebben op anti-omkopingsmanagement en bedrijfscontinuïteit.

ESG-risicobeperkende strategieën

Om ESG-risico's te beperken, kunnen organisaties verschillende strategieën hanteren. Zo kunnen zij grondige ESG-risicoanalyses uitvoeren en ESG-overwegingen integreren in besluitvormingsprocessen en organisatiesprocedures. Het is ook belangrijk om in gesprek te gaan met stakeholders inzicht te krijgen in hun zorgen en verwachtingen.

Voor organisaties die hebben gekozen hun managementsystemen laten certificeren, is het implementeren en monitoren van beleid een onderdeel van het auditproces. Dit kan zowel voor individuele managementsysteemnormen als voor een geïntegreerde benadering.

Waarom is ESG belangrijk voor risicomanagement?

Organisaties zijn in toenemende mate verplicht om hun ESG-beleid en -standpunten uiteen te zetten. Bovendien is het belangrijk om na te denken over hoe deze toezeggingen worden gemeten en beoordeeld. De meeste organisaties publiceren jaarlijks een ESG-verslag. Dit stelt klanten en stakeholders in staat om de waarden van de organisatie te beoordelen. Investeerders gebruiken deze rapporten om hun investeringsbeslissingen te ondersteunen.

Organisaties die kiezen voor de certificering van hun managementsysteem, hebben de mogelijkheid om hun ESG-doelstellingen al in de planningsfase van de PDCA-cyclus te integreren. De controlefase biedt vervolgens de gelegenheid om te evalueren in hoeverre het beleid en de processen succesvol zijn geweest in het naleven van deze doelstellingen, en om waar nodig corrigerende maatregelen te nemen.

Organisaties die hun ESG-risico's effectief beheren, zijn goed gepositioneerd om te slagen in een snel veranderende wereld. Deze aanpak versterkt niet alleen de veerkracht van de organisatie, maar zorgt er ook voor dat zij voldoet aan de strengste wettelijke vereisten en verwachtingen van stakeholders, wat bijdraagt aan duurzame groei en vertrouwen op lange termijn.