Klimaatverandering, een broodje-aapverhaal?

De Nederlandse kustlijn wordt langzaam weggespoeld door wind, zeestromen en de stijgende zeespiegel als gevolg van de opwarming van de aarde.

DELEN:

Als we niets doen dreigt mijn favoriete vakantie-eiland Ameland te verdwijnen.  Dit voorjaar werden miljoenen kuub zand uit de Noordzee verplaatst om de noordkust van Ameland aan te vullen. Dit gebeurt al sinds 1990 omdat de Nederlandse kustlijn langzaam wegspoelt door wind, stroming en een stijgende zeespiegel. De zeespiegel stijgt als gevolg van een warmer wordend klimaat. 97% van de actieve klimaatwetenschappers zijn het met elkaar eens dat de warmte trends van de afgelopen 100 jaar zeer waarschijnlijk te wijten zijn aan menselijk handelen. De opwarming van de aarde is dus duidelijk geen broodje-aapverhaal. Toch zijn er veel ongelovigen en sceptici: in de politiek, het bedrijfsleven en bij de consument. Ik heb de afgelopen jaren veel over het onderwerp gelezen, zodat ik, als niet-techneut, beter begrijp hoe het nu precies zit. In deze blog zet ik deze informatie op een rij zodat dit ook anderen kan helpen het complexe onderwerp van klimaatverandering beter te begrijpen.

De aarde warmt op
In een rapport uit 2018 van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties, staat dat de aarde al ongeveer 1 graad warmer is geworden sinds het pre-industriële tijdperk, met name als gevolg van menselijke activiteiten. Als we zo doorgaan zal een stijging van 1,5 graad worden bereikt tussen 2030 en 2052. Dit rapport is opgesteld door zo’n 60 wetenschappers van over de hele wereld waaronder ook medewerkers van de Radboud Universiteit in Nijmegen. De 10 warmste jaren in de afgelopen 139 jaar, kwamen voor sinds 2005. De vijf warmste jaren waren de afgelopen vijf jaar (bron: NASA).

Onomkeerbare gevolgen
De gevolgen van klimaatverandering zijn nu al zichtbaar, ook in Nederland. In 2018 hadden we de warmste zomer sinds 1706 met grote gevolgen voor boeren, planten, dieren,  de natuur en het wegen en waternet. Als we niets doen zal de gemiddelde temperatuur wereldwijd met meer dan 3 graden stijgen en een onomkeerbaar effect hebben op onze leefomgeving. We hebben het dan bijvoorbeeld over overstromingen, extreem weer, minder drinkwater, slechte oogsten en het verdwijnen van planten en dierensoorten. Meer over de gevolgen voor Nederland lees je op de website van de Nederlandse overheid. Als je wilt zien wat de  gevolgen wereldwijd zijn, bekijk dan de video’s, foto’s en grafieken op de website van de NASA.

Toename broeikasgassen belangrijkste oorzaak opwarming
Uot aan 1950 hadden natuurlijke invloeden meer invloed op het klimaat dan de mens. Daarna kan de snelle toename de wereld temperatuur alleen goed worden verklaard door menselijke activiteit. Volgens de IPPC is er meer dan 90 procent kans dat het grootste deel van de opwarming van de aarde in de afgelopen jaren is toe te schrijven aan de toename van broeikasgassen. 56% van die broeikasgassen is afkomstig van CO₂. CO₂ komt in grote hoeveelheden vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen zoals aardolie, aardgas en steenkool. Er zijn harde bewijzen dat de CO₂-concentratie in de lucht in geen 800.000 jaar en hoogstwaarschijnlijk zelfs in geen 60 miljoen jaar zo hoog is geweest als nu. Lees er alles over in Udit artikel van de Universiteit van Wageningen of op de  website van de NASA. Als je dan toch nog denkt dat het wel meevalt met de toename van CO₂, kijk dan naar deze grafiek van de NASA waar de recente toename van CO₂ overduidelijk is.

Het Klimaatakkoord van Parijs
Willen we wereldwijd onder de 2 graden opwarming blijven, of nog beter 1,5 graad, dan moeten we er alles aan doen om onze energievoorziening, industrie, vervoer, voeding en land- en bosbouw schoner en energiezuiniger te maken. Het Klimaatakkoord van Parijs, is in 2015 opgesteld om de opwarming van de aarde te beperken tot 2 of 1,5 graden, de wereld voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering en te zorgen voor een heldere communicatie-aanpak. Op dit moment hebben 185 van de 197 UN leden hun handtekening onder het akkoord gezet, waaronder ook Nederland. In Nederland is dit vertaald naar het Klimaatakkoord.

Uitstoot CO₂nog niet minder
In Nederland willen we in 2030 49% minder CO₂ uitstoten dan nu. Het slechte nieuws is dat we achter lopen en onze doelstellingen mogelijk niet halen. We hebben onszelf beloofd 25% minder uit te stoten in 2020. Op dit moment lijkt het erop dat we dat doel met 21% niet halen. De stichting Urgenda heeft een rechtzaak aangespannen tegen de staat, om de staat te dwingen alsnog voldoende maatregelen te nemen.

In het vierde kwartaal van 2018 hebben we meer CO₂ uitgestoten dan in hetzelfde kwartaal in 2017. Boosdoeners zijn transport, luchtvaart, huishoudens (vooral onze auto’s), landbouw en industrie. Alleen de elektriciteitsbranche heeft het beter gedaan dan het jaar ervoor. Wel deelde het CBS deze week meer hoopgevende resultaten. In 2018 is de uitstoot van broeikasgassen met 2% gedaald. Dit hangt samen met de afname van steenkoolgebruik voor de productie van elektriciteit.

We moeten NU versnellen
Het trieste nieuws is dat wereldwijd de CO₂ uitstoot met 1,7% is gestegen. Willen we de opwarming van de aarde tegen gaan dan moeten we ons energie verbruik verminderen en overschakelen op schone energie van zon, wind en water. Voor personen- en vrachtvervoer en de verwarming van huizen en gebouwen zullen we moeten overschakelen van fossiele brandstoffen naar elektriciteit.

In de Energy Transitie Vooruitblik die DNV vorig jaar heeft uitbracht wordt voorspeld dat we zelfs met 70% elektriciteit van wind en zon in 2050, de klimaat doelstellingen van Parijs niet gaan halen. Alle sectoren: transport, industrie en gebouwde omgeving, zullen een diepe transitie moeten ondergaan. Dat is natuurlijk een ingrijpende zaak. Volgens de Verenigde Naties is er wereldwijd per jaar USD 1 triljoen nodig voor investeringen in schone energie en voor voorbereiding op klimaatverandering. Dit lijkt veel. In 2016 werd echter wereldwijd 1,7 triljoen dollar geïnvesteerd in de energievoorziening waarvan 70% voor fossiele brandstoffen. Die 1 triljoen voor schone energie lijkt dan toch haalbaar te zijn. Ook als je kijkt naar wat het oplevert: schonere lucht, voedselzekerheid, leefbare steden en een betere gezondheid. Als we nu handelen, redden we levens en besparen we heel veel geld dat we normaal kwijt zijn aan de negatieve gevolgen van klimaatverandering.

Ameland realiseert zich meer dan welk gebied dan ook in Nederland wat de gevolgen zijn van klimaatverandering. Het wil dan ook het eerste eiland zijn dat energieneutraal is en daarmee de rest van Nederland laten zien hoe de transitie naar een duurzame energievoorziening doorgevoerd kan worden. Laten we hopen dat Ameland nog jaren blijft bestaan..

Vind jij het ook belangrijk dat we de discussie rondom klimaat en energie voeren op basis van feiten? Deel dan dit bericht.

---

Over Caroline Kamerbeek: als Directeur Marketing & Communicatie bij DNV – Energy en bestuursvoorzitter van Stichting Kiemt heb ik toegang tot duizenden energie- en duurzaamheidsexperts. Als communicatie-professional gebruik ik al die kennis om complexe energie en duurzaamheidsvraagstukken op een heldere manier uit te leggen aan iedereen die daar behoefte aan heeft.  Zo hoop ik mijn steentje bij te kunnen bedragen aan de versnelling van de transitie naar een duurzame wereld. Een transitie die is gebaseerd op feiten en onafhankelijke expertise en niet op populaire slogans en nep nieuws.

Click here to read the blog in English.